Ο Γιώργος Πολυμενάκος επιστρέφει με το τρίτο και τελευταίο μέρος της «Τριλογίας των Φάρων», το μυθιστόρημα Μόνο ένα θαύμα. Ένα βιβλίο που εξερευνά έναν δυστοπικό κόσμο μετά από μια κλιματική καταστροφή. Αν και αποτελεί το τελευταίο κεφάλαιο της τριλογίας, μπορεί να διαβαστεί και αυτόνομα. Καθώς κάθε βιβλίο διατηρεί τη δική του αυτοτέλεια, ενώ ταυτόχρονα συνδέεται με τα προηγούμενα έργα του συγγραφέα, Σημείο Εξόδου Ένα και Σκοτεινό Φως.
Στην αφήγηση του Πολυμενάκου, η Γη έχει μετατραπεί σε έναν άγονο πλανήτη, όπου η βροχή είναι πλέον σπάνιο φαινόμενο, οι υδάτινοι πόροι έχουν στερέψει και η επιβίωση βασίζεται σε συνθετικές τροφές. Η κοινωνία έχει διαιρεθεί σε δύο ξεκάθαρες τάξεις: τους Περιττούς, που ζουν σε συνθήκες αντίστοιχες με τη Λίθινη Εποχή, και τους Προνομιούχους, που κατοικούν στην υπόγεια Πρωτεύουσα, όπου η τεχνολογία έχει φτάσει σε επίπεδα που επιτρέπουν την επιμήκυνση της ζωής και την αναζήτηση της αθανασίας.
Οι Περιττοί επιβιώνουν μέσω της εξόρυξης ενός πολύτιμου ορυκτού, του σόμα, το οποίο ανταλλάσσουν με τους Προνομιούχους για νερό και τροφή. Στην Πρωτεύουσα, η κοινωνική ανισότητα έχει φτάσει σε ακραία επίπεδα, με την πολιτική εξουσία να ανήκει στον Πρώτο Πολίτη, έναν δικτάτορα που ελέγχει τα πάντα, από τους πόρους μέχρι τις ζωές των υπηκόων του.
Οι Ήρωες και η Δύναμη του Θαύματος
Το βιβλίο εστιάζει σε δύο πρωταγωνιστές, έναν φαροφύλακα και μια νεαρή γυναίκα από την τάξη των Περιττών. Ο φαροφύλακας, πρώην κάτοικος της Πρωτεύουσας, είναι ένας εξόριστος που επιτηρεί την έρημο από έναν υπόγειο φάρο. Ζει απομονωμένος, συνομιλώντας με το φάντασμα της νεκρής αγαπημένης του, στοιχειωμένος από το παρελθόν και τις τύψεις του. Από την άλλη, η νεαρή γυναίκα, που έχει μάθει να επιβιώνει στη σκληρή πραγματικότητα της Περιφέρειας, είναι μια σκληραγωγημένη, ανεξάρτητη παρουσία, με ένστικτο επιβίωσης και μια επίμονη δίψα για ζωή.
Η συνάντησή τους θα αλλάξει τις ζωές και των δύο, καθώς θα αναγκαστούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να επιβιώσουν, αμφισβητώντας το ίδιο το σύστημα που τους καταπιέζει. Μέσα σε έναν κόσμο όπου το μέλλον φαίνεται προδιαγεγραμμένο και οι ελπίδες ελάχιστες, η ιδέα ενός «θαύματος» γίνεται ο καταλύτης της ιστορίας. Όμως, το θαύμα στο οποίο αναφέρεται ο συγγραφέας δεν έχει σχέση με θεϊκές παρεμβάσεις, αλλά με τις ανθρώπινες επιλογές και την πίστη στη δύναμη της αλλαγής.
Όπως και στα προηγούμενα βιβλία του, ο Πολυμενάκος χρησιμοποιεί το μέλλον για να μιλήσει για το παρόν. Η δυστοπική πραγματικότητα που περιγράφει δεν είναι απλά ένα σκηνικό επιστημονικής φαντασίας, αλλά μια αιχμηρή κοινωνικοπολιτική κριτική. Ο κόσμος του Μόνο ένα θαύμα αντικατοπτρίζει τη σύγχρονη ανισότητα, τον περιβαλλοντικό όλεθρο και την απολυταρχία που επιβάλλεται μέσω της τεχνολογίας και της προπαγάνδας. Ο συγγραφέας αποφεύγει να κάνει το βιβλίο του άμεσα πολιτικό, διατηρώντας τους χαρακτήρες του ως αυθεντικές προσωπικότητες και όχι ως σύμβολα ή φορείς πολιτικών μηνυμάτων. Ωστόσο, το ίδιο το περιβάλλον της ιστορίας μιλά από μόνο του.
Αφήγηση και Γλωσσικό Ύφος
Το Μόνο ένα θαύμα χαρακτηρίζεται από μια εναλλασσόμενη αφήγηση. Η ιστορία ξεδιπλώνεται μέσα από σύντομα κεφάλαια που εναλλάσσονται μεταξύ της πρώτης και της τριτοπρόσωπης αφήγησης. Ο φαροφύλακας καταγράφει τις σκέψεις του σε ημερολόγιο, δίνοντας μια προσωπική και συχνά στοχαστική διάσταση στην αφήγηση. Αντίθετα, τα κεφάλαια που εστιάζουν στην Περιττή ηρωίδα είναι πιο λιτά, με μια γλώσσα άμεση, σκληρή, που αντανακλά τον κόσμο στον οποίο ζει.
Αυτή η αντίθεση στο ύφος λειτουργεί ως αφηγηματικό εργαλείο, που ενισχύει την αίσθηση δύο ξεχωριστών κόσμων που τελικά συγκλίνουν. Σε κάποια σημεία, η λυρικότητα του φαροφύλακα ίσως ξενίζει, καθώς έρχεται σε αντίθεση με τον ωμό ρεαλισμό της υπόλοιπης αφήγησης, αλλά αυτή η διαφοροποίηση τονίζει τη διαφορετική αντίληψη που έχουν οι χαρακτήρες για την πραγματικότητα.
Ο φάρος, που αποτελεί κεντρικό στοιχείο στην τριλογία, είναι ένα ισχυρό σύμβολο που αντανακλά τόσο την απομόνωση όσο και την καθοδήγηση. Λειτουργεί ως μια εστία ελπίδας μέσα στην ερημιά, αλλά και ως μια μεταφορά για την αναζήτηση της αλήθειας και της σωτηρίας. Ο φαροφύλακας, αν και αποκομμένος από την κοινωνία, εξακολουθεί να παίζει ρόλο στη λειτουργία της, κάτι που αντικατοπτρίζει την ευρύτερη θεματική του βιβλίου: η αλλαγή μπορεί να προέλθει ακόμα και από εκείνους που βρίσκονται στο περιθώριο.
Το Μόνο ένα θαύμα είναι ένα πολυεπίπεδο δυστοπικό μυθιστόρημα που καταφέρνει να ισορροπήσει ανάμεσα στην πολιτική κριτική, την περιβαλλοντική ανησυχία και τη συναισθηματική ένταση των χαρακτήρων του. Είναι ένα βιβλίο που μιλά για τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης, την ανάγκη για αντίσταση και την ελπίδα που μπορεί να γεννηθεί ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες.
Με γρήγορο ρυθμό, ενδιαφέρουσα αφήγηση και βαθιές θεματικές, το βιβλίο του Γιώργου Πολυμενάκου δεν είναι απλά ένα έργο επιστημονικής φαντασίας, αλλά μια προειδοποίηση και μια πρόσκληση για σκέψη. Μπορεί τα θαύματα να μην είναι συνηθισμένα, αλλά όπως δείχνει η ιστορία, μερικές φορές είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που τα δημιουργούν.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Γραφή