Κορετζιντόρα – Gayl Jones
Από λογοτεχνικής άποψης, δε θα το χαρακτήριζα κομψοτέχνημα, όμως δε νομίζω πως ήταν αυτός ο σκοπός της Jones εξαρχής και ούτε επέλεξα την ανάγνωσή του με αυτό το κριτήριο.
Αντιθέτως, θεωρώ πως η συγγραφέας στοχεύμενα επέλεξε τη χρήση του προφορικού λόγου, με το υβριστικό λεξιλόγιο, χρησιμοποιώντας την αργκό της εποχής, ώστε να αισθανθούμε πως διαβάζουμε τη φωνή της πρωταγωνίστριας και των άλλων ηρώων.
Διάλογοι και εσωτερικοί μονόλογοι εναλλάσσονται διαρκώς, κάνοντας την ανάγνωσή του ακόμη πιο εύκολη και καθιστώντας το στην κατηγορία των turn page βιβλίων.
Η επιλογή του έγινε, λοιπόν, εξαιτίας του θέματός του αλλά και της ιστορικής του αξίας.
Το βιβλίο Κορετζιντόρα ήταν το πρώτο μυθιστόρημα της συγγραφέως και ύστερα από αυτό ακολούθησε ένα κύμα μυθιστορημάτων που εξερευνούσαν τις συνδέσεις μεταξύ της εποχής της δουλείας και της μετέπειτα εποχής. Η δημοσίευσή του συνέπεσε με την κορύφωση του Κινήματος των Μαύρων Τεχνών.
Ήταν βιβλίο-πρόδρομος για τη Γυναικεία Αναγέννηση (το 1980), η οποία συχνά προσδιορίστηκε από την αναγνώρισή της για την πολλαπλότητα των αφροαμερικανικών ταυτοτήτων και το ανανεωμένο ενδιαφέρον τόσο για την ιστορία όσο και για τη δουλεία.
Η Jones φέρνει ζητήματα καυτά, για την εποχή και όχι μόνο, στο προσκήνιο. Όλα τα μαρτύρια που υπέστησαν οι Μαύροι, αλλά κυρίως οι Μαύρες Γυναίκες, είναι γεγονότα που δεν πρέπει να ξεχαστούν.
Η πρωταγωνίστρια, από τα 5 πρώτα κιόλας έτη της ζωής της, μαθαίνει πως οφείλει να αξιοποιήσει το σώμα της ως μέσο αναπαραγωγής, ώστε να παραμείνει η ιστορία ζωντανή στο πέρασμα των χρόνων.
Μεγαλώνοντας μαθαίνει, επίσης, πως το να ζει σε μια Πατριαρχική κοινωνία, σημαίνει να λειτουργεί ως σκεύος ηδονής, σημαίνει να υποτάσσεται και να γίνεται αντικείμενο χλεύης, εκμετάλλευσης και κακοποίησης, τόσο ψυχικής όσο και σωματικής, ανεξαρτήτως του χρώματος της.
Η συγγραφέας όμως δεν στέκεται εκεί, αναφέρει ακόμα και το φαινόμενο της αιμομιξίας, ενώ χρησιμοποιώντας την γραμμική εξιστόρηση, τονίζει πως η δυστυχία περνούσε από κορμί σε κορμί κι από ψυχή σε ψυχή.
Εκείνες γνώριζαν πως η ιστορία τους θα ακουγόταν μόνο μέσα από τις επόμενες γενιές. Ήταν υποχρέωσή τους να φέρουν στον κόσμο τα παιδιά που θα κρατούσαν την ιστορία ζωντανή, αυτά τα ίδια άλλωστε αποτελούσαν κομμάτι της Μαύρης ιστορίας.
Η Ούρσα ύστερα από την κακοποιητική συμπεριφορά του ίδιου της του άντρα, καταλήγει τελικά να χάσει την επιλογή, διαπαντός, να γίνει μητέρα. Πρόκειται για μια δυναμική γυναίκα που δε θα διστάσει να απορρίψει τον έρωτα όταν αυτός θα αποδειχτεί καταστροφικός, ούτε και όταν σε δεύτερη φάση αισθανθεί υποτίμηση.
Με όλα τα παραπάνω καταδεικνύονται τα αποτελέσματα των κακοποιητικών σχέσεων, χθες και σήμερα, άλλα και η έλλειψη αυτοδιάθεσης ακόμα κι όταν η δουλεία έπαψε να υπάρχει.
Τέλος, η αναφορά στην ομοφυλοφιλία δίνει μια ακόμη διάσταση στο έργο αυτό και το καθιστά βιβλίο-ορόσημο, άξιο αναφοράς και συζήτησης, τόσο για εκείνη την εποχή όσο και για τη σημερινή.
Εντούτοις, είναι απορίας άξιο πώς κατάφερε η συγγραφέας σε 230 σελίδες να χωρέσει τόσα ζητήματα, χωρίς καμία ουσιαστική ανάλυση. Ίσως έτσι, τελικά, καταφέρνει να σου στερήσει την ίδια σου την ανάσα καθώς το διαβάζεις, ξεκινώντας με την κορυφή του παγόβουνου τόσων και τόσων κακοποιητικών πράξεων και κλείνοντας, 20 χρόνια μετά, με ένα τέλος που βάζει σε σκέψεις κάθε αναγνώστη/ρια. Ένα τέλος που θα μπορούσε να ερμηνευτεί με διαφορετικούς τρόπους. Η Ούρσα νικήθηκε και υποτάχθηκε ή έκοψε το νήμα ενός βασανιστικού αέναου κύκλου;
Είναι άραγε το τέλος που θα επιλέγατε εσείς;
Δε μένει παρά να το διαβάσετε.
Έλλη Μουτσοπούλου
Το βιβλίο Κορετζιντόρα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.