Ένα δικό της δωμάτιο
Καθώς ξεφύλλιζα τις σελίδες της διάλεξής σου ένιωθα σαν να ταξίδευα σε έναν άλλο κόσμο, σ’ εκείνον που έζησες και διαμόρφωσες την εαυτή σου, σ’ εκείνον που σε έπλασε ώστε μια μέρα να βρεθείς να μιλάς για όλα αυτά τα σπουδαία και μεις σήμερα να είμαστε στην ευχάριστη θέση να τα διαβάζουμε λες και σταθήκαμε στο πλάι όλων εκείνων των γυναικών, λες και υπήρξαμε όντως το ακροατήριο σου.
Μέσα από τη δική σου έρευνα περιηγήθηκα στα λογοτεχνικά μονοπάτια τόσο των αντρών, όσο και των γυναικών, που υπήρξαν για αιώνες παρθένα.
Η Βιρτζίνια Γουλφ γνώριζε από πρώτο χέρι τι σήμαινε να σε απορρίπτουν εξαιτίας του φύλου σου, άλλωστε η πόρτα προς την εκπαίδευση, για τις γυναίκες, υπήρξε κλειστή για αιώνες. Βασικό ρόλο στη μοίρα της γυναίκας έφερε κυρίως η δομή της πατριαρχικής κοινωνίας αλλά και οι γυναίκες που αδυνατούσαν, πρωτίστως λόγω οικονομικών δυσκολιών, να διεκδικήσουν το δικαίωμα στη γνώση, η οποία θα αποτελούσε το εισιτήριο τους στην απαίτηση, τόσο με λόγια όσο και με έργα, της ισότητας.
Από την πρώτη κιόλας στιγμή αναζήτησε, ανάμεσα στις προγενέστερές της, εκείνες που, ενώ οικονομικά υπερτερούσαν, τελικά δεν επιδίωξαν να λάβουν την εκπαίδευση που θα ήθελαν ή να αποκτήσουν την ορατότητα μέσω της συγγραφής. Φυσικά, εξαίρεσε τις οικονομικά αδύναμες, καθώς για εκείνες η μάχη ήταν άνιση, χαμένη ήδη προτού καν συλληφθεί ως ιδέα.
Στη συνέχεια, μέσα από αναφορές στην αντρική συγγραφή, ανέδειξε την ένταση που κρυβόταν μέσα στο λόγο τους• μελετώντας άρθρα και λογοτεχνικά τους έργα, κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο άντρας θέλησε στοχευμένα να ευνουχίσει τη γυναίκα, ώστε εκείνος να καταφέρει να διατηρήσει αλώβητο το Υπερεγώ του.
Για φανταστείτε, μας προτρέπει μεταξύ άλλων, εφόσον ο μισός κόσμος θα ερχόταν δεύτερος πόσο πιο εύκολο θα ήταν ύστερα για εκείνους να είναι πρώτοι.
Στο τρίτο κεφάλαιο, η ομιλήτρια φαντάστηκε και περιέγραψε τη ζωή μιας γυναίκας που η καταπίεση δεν την άφησε να ανασάνει, η κοινωνία σαν μια τεράστια γροθιά τη συνέθλιψε, τόσο τη δυναμική της όσο και τα όνειρά της. Αυτή η γυναίκα συμβολίζει όλες εκείνες που μάταια χάθηκαν, εγκλωβισμένες μέχρι και την τελευταία στιγμή στη φυλακή που άλλοι τις υποχρέωσαν να ζουν. Διαβάζοντας για εκείνη την φανταστική γυναίκα δεν μπόρεσα να μην σκεφτώ την δική μας Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (Βιβλιογραφία, Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, εκδ. Μεταίχμιο) και τον αγώνα της για συμμετοχή στην εκπαίδευση και σε όλα όσα οι γυναίκες της εποχής της δεν είχαν δικαίωμα ούτε να σκεφτούν.
Η Γουλφ θέλησε να μιλήσει για τη θέση της γυναίκας στη λογοτεχνία, ξεψαχνίζοντας ακόμη και τις γυναίκες συγγραφείς, χωρίς να μεροληπτεί και να χαρίζεται μόνο και μόνο εξαιτίας της θηλυκότητάς τους.
Τόνισε, επίσης, πως οι άντρες υπήρξαν αναμφίβολα προνομιούχοι για έναν ακόμη λόγο. Από την ημέρα της γέννησής τους είχαν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσής τους, οικονομική ανεξαρτησία, ελεύθερη πρόσβαση στη μόρφωση και στη συγγραφή. Επομένως, όταν οι γυναίκες κατάφεραν να ξεκινήσουν τα πρώτα τους δειλά βήματα, οι άντρες είχαν ήδη λάβει μια μεγάλη παρακαταθήκη, που αυτόματα τους προσέδιδε αυτοπεποίθηση σε κάθε νέα τους προσπάθεια, σε αντίθεση με εκείνες.
Η Βιρτζίνια Γουλφ ανέφερε ξανά και ξανά την αξία της οικονομικής ανεξαρτησίας και τη σπουδαιότητα του ιδιωτικού χώρου και χρόνου, που οι γυναίκες πάσχιζαν για να έχουν.
Προέτρεψε και παρακάλεσε κάθε γυναίκα να καταγραφεί με θάρρος όλες τις σκέψεις της, να τολμά να αυτοπροσδιορίζεται μέσα από τα κείμενά της και τα έργα της, για να έχει επιτέλους την ορατότητα που της αναλογεί. Ώστε να αποτελέσουν κάθε μια από αυτές δ(ί)αυλο για τις επόμενες γενιές.
Βρήκα εξίσου ενδιαφέρον το εισαγωγικό σημείωμα της μεταφράστριας, η οποία απευθυνόμενη σε εμάς, μας εξηγεί τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ώστε η μετάφρασή της να προσεγγίζει ορθά την τοποθέτηση εκείνη της ομιλήτριας. Άλλωστε η Γουλφ από μόνη της χρησιμοποιεί τις λέξεις ως εργαλεία για να αποδώσει ακόμη πιο ορθά τις σκέψεις γύρω από τη συγγραφή των γυναικών και των αντρών.
Τέλος, δε μου μένει παρά να συμφωνήσω με τη Βάσια Τζανακάρη ως προς τη διαχρονικότητα του βιβλίου, που ενώ πρωτοδημοσιεύτηκε το 1929, αναφέρεται σε περιπτώσεις έμφυλων διακρίσεων που μας απασχολούν ακόμη και σήμερα.
Μουτσοπούλου Έλλη Μαρία